• سگ: بین ۱۰ تا ۳۰ تنفس در دقیقه (در حالت استراحت)

• گربه: بین ۲۰ تا ۳۰ تنفس در دقیقه (در حالت استراحت)

🔹 هنگام خواب یا استراحت ممکن است کمتر باشد، ولی اگر تنفس سریع، پرصدا، یا با دهان باز دیده شود، غیرطبیعی است

   •          سگ:

        •          نژادهای بزرگ: ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه

        •          نژادهای کوچک و توله‌ها: ۱۰۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه

   •          گربه: بین ۱۴۰ تا ۲۲۰ ضربه در دقیقه

🔹 استرس یا ترس می‌تواند ضربان را موقتاً بالا ببرد.

نبض باید منظم، قوی و هم‌زمان با ضربان قلب باشد.

🔹 نبض ضعیف یا نامنظم می‌تواند نشانگر افت فشار خون، شوک یا مشکلات قلبی باشد.

بهترین محل لمس نبض:

   •          در سگ و گربه: شریان فمورال (ران داخلی)

   •          سگ: بین ۳۸ تا ۳۹.۲ درجه سانتی‌گراد

   •          گربه: بین ۳۸ تا ۳۹.۲ درجه سانتی‌گراد

🔹 دمای بالاتر از ۳۹.۵ یا پایین‌تر از ۳۷.۵ نیاز به بررسی فوری دامپزشکی دارد.

رنگ طبیعی باید صورتی روشن و مرطوب باشد.

🔹 رنگ‌های غیرطبیعی:

   •          سفید یا خاکستری

   •          آبی یا بنفش

   •          زرد

   •          قرمز تیره

•  پوست  روی گردن یا پشت حیوان را بکشید، باید سریع به حالت اول برگردد.

اگر دیرتر برگشت → نشانه کم‌آبی است.

   •          دهان خشک یا چسبناک و چشم‌های فرو رفته نیز از علائم دیگر کم‌آبی هستند.

🔹 سطح طبیعی رطوبت: پوست نرم و کشسان، لثه‌ها مرطوب

با فشار دادن لثه تا سفید شدن، زمان برگشت رنگ صورتی باید کمتر از ۲ ثانیه باشد.

🔹 اگر بیش از ۲ ثانیه طول بکشد → ممکن است نشانه شوک یا گردش خون ضعیف باشد

اولین گام «ABC» است:

   •       A = Airway (مسیر هوایی): مطمئن شو که حیوان در موقعیتی امن قرار دارد، سپس با صدای بلند نام او را صدا بزن یا آرام تکانش بده تا واکنش نشان دهد. اگر واکنشی ندارد، دهان و گلو را برای انسداد بررسی کن. 

   •       B = Breathing (تنفس): گوش بده، نگاه کن و با دستتان نزدیک بینی/دهان بگیر «تنفس» یا حرکت قفسه سینه را، ببین آیا نفس می‌کشد یا نه. اگر نفس نمی‌کشد یا خیلی ضعیف است → باید اقدام به CPR کنی. 

   •       C = Circulation (گردش خون): نبض یا ضربان قلب را بررسی کن (مثلاً شریان فمورال در سگ، یا محل مناسب گربه). اگر نبض ندارد یا بسیار ضعیف است، باید فوراً فشرده‌سازی قفسه سینه و تنفس کمکی شروع شود. 

 برای مرحله CPR  (BLS پایه) در منزل:

   •          حیوان را روی سطح سخت و صاف قرار بده، ترجیحاً به پهلو سمت راست بخوابان. 

   •          دست‌ها را روی قفسه سینه قرار بده مطابق اندازه حیوان: در سگ‌های بزرگ، دو دست روی هم؛ در سگ‌های کوچک یا گربه‌ها، ممکن است یک دست یا روش مخصوص استفاده شود. 

   •          فشرده‌سازی (Compression) را با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه انجام بده. 

   •          نسبت فشرده‌سازی به تنفس: ۳۰ فشرده‌سازی سپس ۲ تنفس کمکی  و دوباره فشرده‌سازی‌ها را ادامه بده. 

   •          تنفس کمکی: دهان حیوان را ببند (یا در صورت گربه سگ بسیار کوچک، روش مناسب) و از بینی یا دهان حیوان هوا بده تا قفسه سینه بالا بیاید. مراقب باش زیاد فشار نیاوری. 

   •          هر ۲ دقیقه، اگر امکان دارد، نفر دوم بیاید و جای شما را بگیرد تا خسته نشوی و کیفیت فشرده‌سازی حفظ شود. 

   •          همزمان با شروع CPR، شخص دیگری باید تماس با نزدیک‌ترین مرکز اورژانس دامپزشکی بگیرد و آماده انتقال حیوان باشد.

اگر حیوان بی‌هوش است، نفس نمی‌کشد (یا نفس بسیار ضعیف) و نبض قابل تشخیص یا بسیار ضعیف است — یعنی احتمال توقف قلبی-ریوی وجود دارد — باید فوراً CPR را آغاز کنی، حتی اگر مطمئن نیستی. تأخیر می‌تواند شانس زنده ماندن را خیلی کاهش دهد. 

برای مرحله BLS (پایه) در منزل:

   •          حیوان را روی سطح سخت و صاف قرار بده، ترجیحاً به پهلو بخوابان. 

   •          دست‌ها را روی قفسه سینه قرار بده مطابق اندازه حیوان: در سگ‌های بزرگ، دو دست روی هم؛ در سگ‌های کوچک یا گربه‌ها، ممکن است یک دست یا روش مخصوص استفاده شود. 

   •          فشرده‌سازی (Compression) را با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه انجام بده. 

   •          نسبت فشرده‌سازی به تنفس: ۳۰ فشرده‌سازی سپس ۲ تنفس کمکی و دوباره فشرده‌سازی‌ها را ادامه بده. 

   •          تنفس کمکی: دهان حیوان را ببند (یا در صورت گربه سگ بسیار کوچک، روش مناسب) و از بینی یا دهان حیوان هوا بده تا قفسه سینه بالا بیاید. مراقب باش زیاد فشار نیاوری. 

   •          هر ۲ دقیقه، اگر امکان دارد، نفر دوم بیاید و جای شما را بگیرد تا خسته نشوی و کیفیت فشرده‌سازی حفظ شود. 

   •          همزمان با شروع CPR، شخص دیگری باید تماس با نزدیک‌ترین مرکز اورژانس دامپزشکی بگیرد و آماده انتقال حیوان باشد.

•  مطمئن شو محیط ایمن است (هیچ خطر برای خود حیوان یا خودت وجود نداشته باشد). 

   •          اگر حیوان ممکن است گاز بگیرد یا واکنش غیرقابل‌پیش‌بینی داشته باشد، در سگ‌ها بهتر است از قلاده یا بی‌حرکت کردن استفاده شود. 

   •          بهتر است قبل از بروز واقعه، آموزش اولیه CPR حیوانات دیده باشید و اطلاعات تماس نزدیک‌ترین بیمارستان دامپزشکی شبانه‌روزی را داشته باشید.

   •          در حین انجام CPR، توقف فشرده‌سازی‌ها را حداقل نگه‌دار؛ زیرا وقفه زیاد کاهش خروجی قلبی می‌دهد

واکنش آلرژیک پاسخ بیش‌ازحد سیستم ایمنی بدن به ماده‌ای است که در حالت طبیعی بی‌ضرر است.

در سگ و گربه، این واکنش ممکن است در اثر موارد زیر ایجاد شود:

   •          نیش یا گزش حشرات (مثل زنبور، مورچه، پشه)

   •          واکسیناسیون یا داروها

   •          غذاهای خاص یا مکمل‌ها

   •          مواد شیمیایی یا شوینده‌ها

   •          گرد و غبار، گیاهان، یا مواد استنشاقی

علائم بسته به شدت واکنش متفاوت‌اند اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:

   •          خارش شدید یا خاراندن ناگهانی بدن

   •          تورم اطراف چشم، پوزه، لب‌ها یا گوش‌ها

   •          قرمزی پوست یا کهیر

   •          عطسه یا سرفه

   •          استفراغ یا اسهال

   •          بی‌حالی یا ضعف

   •          در موارد شدید: تورم گلو و سختی در تنفس (خفگی) که نیاز به مراجعه فوری به نزدیک ترین بیمارستان یا کلینیک دامپزشکی است  

۱. آرامش خود را حفظ کن و حیوان را در محیطی خنک و آرام قرار بده.

۲. عامل احتمالی را حذف کن (مثلاً حشره را دور کن یا غذای مشکوک را متوقف کن).

۳. اگر فقط خارش یا تورم خفیف است:

   •          می‌توانی از کمپرس سرد روی محل تورم استفاده کنی.

   •          در صورت تورم چشم یا پوزه، یخ را با پارچه تمیز پیچیده شود و هر ۵–۱۰ دقیقه بگذار.

۴. در صورت علائم شدید (استفراغ، ضعف، تورم صورت یا تنفس سخت) فوراً به کلینیک مراجعه کن.

۵. اگر حیوان بی‌هوش شد یا تنفس قطع شد، باید بلافاصله ABC و CPR شروع شود (در ادامه توضیح داده شده است).

 اگر حیوان دچار خفگی یا مشکل تنفسی شد، چه کنم؟

 از روش ABC استفاده کن:

   •       A – Airway (راه هوایی): مطمئن شو دهان و گلو باز و تمیز است. اگر چیزی در گلو گیر کرده (مثل حشره یا تورم زبان)، تا جای ممکن با احتیاط بررسی کن اما چیزی را کورکورانه بیرون نکش.

   •       B – Breathing (تنفس): اگر حیوان نفس نمی‌کشد، دو تنفس کمکی از بینی بده (همان‌طور که در CPR توضیح داده شد).

   •       C – Circulation (گردش خون): نبض را بررسی کن، اگر وجود ندارد → بلافاصله CPR آغاز کن.

شوک آنافیلاکتیک (Anaphylactic Shock) شدیدترین نوع واکنش آلرژیک است و تهدیدکننده‌ی زندگی است.

این وضعیت معمولاً در دقایق اولیه پس از تماس با عامل آلرژی‌زا اتفاق می‌افتد، مانند:

   •          تزریق واکسن یا دارو

   •          نیش زنبور یا حشره

   •          خوردن غذای آلرژی‌زا

علائم:

   •          ضعف یا بی‌حالی شدید

   •          افت دما یا رنگ‌پریدگی لثه‌ها

   •          تنفس سریع یا سخت

   •          غش یا بی‌هوشی

   •          ضربان قلب بسیار سریع یا غیرقابل لمس

در این حالت:

✅ حیوان را روی پهلو بخوابان

✅ سر را کمی پایین‌تر از بدن نگه دار تا خون به مغز برسد

✅ فوراً به کلینیک دامپزشکی برو

✅ در مسیر انتقال، اگر تنفس یا نبض قطع شد، CPR را ادامه بده

اگر نیش حشره یا زنبور در بدن حیوانم مانده باشد، چه کار کنم؟

   •          اگر نیش زنبور باقی مانده، با لبه کارت بانکی یا جسم صاف به‌آرامی در جهت مخالف نیش، آن را بیرون بکش.

❌ از موچین یا انبر استفاده نکن چون ممکن است زهر بیشتری وارد شود.

   •          سپس محل را با آب سرد یا یخ خنک کن.

   •          در صورت تورم زیاد در اطراف صورت، گردن یا دهان → به هیچ وجه منتظر نمان و فوراً به کلینیک برو.

اگر حیوان بی‌هوش شد یا نفس نمی‌کشد، باید چه کنم؟

   •          بلافاصله ABC را بررسی کن (راه هوایی – تنفس – گردش خون).

   •          اگر تنفس یا نبض وجود ندارد، CPR را شروع کن:

        •          حیوان را روی پهلو بخوابان

        •          ۳۰ بار فشرده‌سازی قفسه سینه (۱۰۰–۱۲۰ بار در دقیقه)

        •          ۲ تنفس کمکی از بینی

        •          این چرخه را تا بازگشت تنفس یا رسیدن به کلینیک ادامه بده

چه زمانی باید فوراً به کلینیک مراجعه کنم؟

در موارد زیر بدون تأخیر حیوان را به دامپزشک یا بیمارستان شبانه‌روزی برسان:

   •          تورم شدید صورت یا دهان

   •          دشواری در تنفس یا صداهای غیرعادی هنگام نفس کشیدن

   •          استفراغ، بی‌حالی یا افت دما

   •          بی‌هوشی یا تشنج

   •          هر نوع نیش یا گزش همراه با تورم یا شوک

🚨 یادآوری:

واکنش آلرژیک می‌تواند در عرض چند دقیقه خطرناک شود. در این شرایط، هر دقیقه حیاتی است

۱. آرامش خود را حفظ کن و حیوان را در موقعیتی بی‌حرکت نگه‌دار.

۲. در صورت امکان از دستکش استفاده کن تا آلودگی منتقل نشود.

۳. روی محل خون‌ریزی گاز یا پارچه تمیز و خشک بگذار و با دست فشار مستقیم بده.

4. فشار را ۵ تا ۱۰ دقیقه بدون برداشتن گاز حفظ کن.

5. اگر خون از گاز عبور کرد، روی همان گاز لایه جدیدی بگذار، نه اینکه گاز قبلی را برداری.

6. در صورتی که عضو خون‌ریزی‌دهنده (مثل پا یا دم) است، تا حد امکان آن را بالاتر از سطح قلب نگه‌دار.

7. اگر خونریزی خیلی شدید است، می‌توان از باند فشاری استفاده کرد، اما نه آن‌قدر سفت که گردش خون را کاملاً قطع کند.

8. اگر خون از بریدگی بزرگ یا سوراخ عمیق بیرون می‌ریزد، فوراً حیوان را به کلینیک برسان.

⚠️ توجه: هرگز سعی نکن جسمی که در زخم فرو رفته را خارج کنی — فقط اطراف آن را فیکس کن تا حرکت نکند.

A. زخم سایشی (Abrasion)

زخم سطحی پوست که معمولاً بر اثر تماس با زمین یا سطوح زبر ایجاد می‌شود.

اقدامات:

   •          محل را با آب تمیز یا سرم شستشو (نرمال سالین) بشوی.

   •          با گاز استریل خشک کن و به نزدیک ترین کلینیک مراجعه کن 

   •          نگذار حیوان محل را لیس بزند؛ در صورت لزوم از الیزابت کلار (قلاده مخروطی) استفاده کن.

B. زخم گازگرفتگی (Bite Wound)

زخم‌هایی هستند که ممکن است عمقی و آلوده باشند.

اقدامات:

   •          ناحیه را با سرم یا آب تمیز شستشو بده (از بتادین غلیظ استفاده نکن).

   •          اگر خون‌ریزی دارد، با فشار مستقیم کنترل کن.

   •          چون احتمال عفونت زیاد است، در هر حالت باید فوراً دامپزشک ببیند.

   •          از آنتی‌بیوتیک خودسرانه استفاده نکن.

C. بریدگی و پارگی (Cuts and Tears)

ممکن است از شیشه، فلز یا اجسام تیز ایجاد شود.

اقدامات:

   •          خون‌ریزی را با فشار مستقیم کنترل کن.

   •          ناحیه را با گاز استریل و آب تمیز یا نرمال سالین بشوی.

   •          اگر زخم باز است یا پوست جدا شده، باند تمیز بزن و سریع به کلینیک برو.

  ⚠️  بخیه زدن زخم باید حداکثر تا ۶ تا ۸ ساعت اولیه انجام شود

D. زخم کف‌پا (Pad Wounds)

 زخم یا بریدگی در پد پا که معمولاً در پیاده‌روی روی سطوح داغ یا تیز ایجاد می‌شود.

اقدامات:

   •          خون‌ریزی را با گاز فشار بده.

   •          سپس پا را تمیز و خشک نگه دار.

   •          با باند سبک بپوشان تا حیوان لیس نزند و در اسرع وقت به دامپزشک مراجعه کنید 

   ⚠️در موارد عمیق یا دردناک، نیاز به بخیه و آنتی‌بیوتیک دارد که باید اورژانسی به بیمارستان مراجعه شود

E. کنه (Ticks)

کنه‌ها انگل‌هایی هستند که به پوست می‌چسبند و خون می‌مکند.

اقدامات:

   •          هرگز کنه را نچرخان و له نکن.

   •         ابتدا موضع را با پنبه الکلی برای ۱ دقیقه فشار دهید و سپس با موچین ظریف یا ابزار مخصوص حذف کنه، آن را از نزدیک‌ترین نقطه به پوست و به‌آرامی مستقیم بیرون بکش و برای ادامه درمان به دامپزشک مراجعه کنید 

   •      و به مدت چند روز بعد، حیوان را از نظر تب یا بی‌حالی بررسی کن (برخی کنه‌ها بیماری منتقل می‌کنند).

F. مارگزیدگی (Snake Bite)

 وضعیت اورژانسی است و می‌تواند کشنده باشد.

اقدامات:

      1.         حیوان را بی‌حرکت نگه دار تا سم کمتر پخش شود.

      2.         ناحیه‌ی گزش را حرکت نده و فشار زیاد وارد نکن.

      3.         محل گزش را در سطحی پایین‌تر از قلب نگه‌دار.

      4.         بست محکم (تورنیکه) نزن.

      5.         یخ روی زخم نگذار چون می‌تواند بافت را آسیب بزند.

      6.         هیچ سعی برای مکیدن سم یا بریدن پوست نکن.

      7.      خیلی سریع به کلینیک دامپزشکی برسان.

۱. ABC را بررسی کن:

   •       Airway: مسیر تنفس باز باشد.

   •       Breathing: اگر نفس نمی‌کشد، دو تنفس کمکی از بینی بده.

   •       Circulation: نبض بررسی کن؛ اگر ندارد، CPR شروع کن.

۲. حیوان را روی پهلو بخوابان و پاها را کمی بالا بیاور تا جریان خون به سمت قلب برگردد.

۳. بدن را با پتو یا حوله سبک بپوشان تا دما حفظ شود.

۴. تا رسیدن به کلینیک، فشار روی زخم را قطع نکن.

چه زمانی باید فوراً به کلینیک مراجعه کنم؟

پاسخ:

در موارد زیر بدون تأخیر حیوان را به مرکز دامپزشکی منتقل کن:

   •          خون‌ریزی شدید که با فشار کنترل نمی‌شود

   •          زخم‌های عمیق یا سوراخ‌دار

   •          علائم شوک (بی‌حالی، تنفس سریع، رنگ‌پریدگی لثه‌ها)

   •          گزش حیوان دیگر یا مار

   •          وجود جسم خارجی در زخم

   •          خون‌ریزی از دهان، بینی، یا مقعد

🚨 یادآوری:

در خون‌ریزی‌های شدید، هر دقیقه اهمیت دارد. در مسیر انتقال، فشار را نگه دار و در صورت توقف تنفس یا نبض، فوراً CPR را انجام بده

نفخ (Bloat) زمانی است که معده با گاز، مایع یا غذا بیش از حد پر می‌شود و در برخی موارد، معده ممکن است به دور خود بچرخد (به این حالت GDV یا پیچ‌خوردگی معده گفته می‌شود).

در اثر چرخش معده:

   •          جریان خون به معده و طحال قطع می‌شود،

   •          تنفس دشوار می‌گردد،

   •          و در عرض چند ساعت می‌تواند باعث مرگ حیوان شود.

•  سگ‌های نژاد بزرگ با قفسه سینه عمیق (مثل ژرمن شپرد، گری‌دان، دوبرمن، سنت برنارد، وایمارانر)

   •          سگ‌های مسن‌تر یا نژادهایی که سریع غذا می‌خورند

   •          حیواناتی که بعد از غذا خوردن بلافاصله فعالیت شدید دارند

   •          در گربه‌ها بسیار نادر است ولی ممکن است در موارد گوارشی خاص رخ دهد.

علائم معمولاً سریع و ناگهانی ظاهر می‌شوند:

   •          اتساع یا تورم شدید شکم (شکم بزرگ و سفت)

   •          تلاش بی‌نتیجه برای استفراغ یا آروغ زدن

   •          بی‌قراری، نفس‌نفس زدن یا زوزه از درد

   •          لثه‌های رنگ‌پریده یا سفید

   •          ضعف یا غش

   •          افزایش ضربان قلب و تنفس سریع

⚠️ حتی اگر فقط چند تا از این علائم را دیدی، احتمال GDV وجود دارد و وضعیت اورژانسی است.

۱. به هیچ وجه سعی نکن با دارو یا ماساژ گاز را خارج کنی.

۲. حیوان را آرام نگه دار، نگذار حرکت کند یا غلت بزند.

۳. هیچ غذایی یا آبی نده.

۴. اگر حیوان بی‌هوش شد یا تنفس قطع شد، فوراً ABC را بررسی کن.

۵. خیلی سریع به نزدیک‌ترین کلینیک دامپزشکی برو.

۶. در مسیر انتقال، حیوان را در حالت نیمه‌نشسته یا روی پهلو با سر بالا قرار بده تا تنفس آسان‌تر شود.

اگر حیوان بی‌هوش شد یا نفس نمی‌کشد، چه باید کرد؟

پاسخ:

۱. ABC را انجام بده:

   •       A (Airway): مطمئن شو دهان باز و مسیر هوا تمیز است.

   •       B (Breathing): اگر تنفس وجود ندارد، دو تنفس کمکی از بینی بده.

   •       C (Circulation): نبض را بررسی کن؛ اگر وجود ندارد، CPR را شروع کن (۳۰ فشرده‌سازی قفسه سینه + ۲ تنفس).

۲.⚠️‼️توجه داشته باشید که خیلی فوری باید به نزدیک ترین بیمارستان یا کلینیک دامپزشکی مراجعه کنید 

   •          غذا را در چند وعده کوچک در روز بده، نه یک وعده زیاد.

   •          از ظرف‌های ضدسرعت یا کُند‌خور (slow-feeder bowl) استفاده کن.

   •          از ورزش شدید تا یک ساعت قبل و بعد از غذا جلوگیری کن.

   •          آب کافی در طول روز بده اما درست قبل از غذا مقدار زیاد نده.

✅ برای نژادهای پرخطر:

   •          می‌توان با مشورت دامپزشک، در زمان عقیم‌سازی جراحی پیشگیرانه‌ی تثبیت معده (gastropexy) انجام داد تا خطر GDV کاهش یابد.

   •          قطع جریان خون به معده و اندام‌ها → مرگ بافت

   •          فشار به دیافراگم → دشواری در تنفس

   •          شوک شدید و افت فشار خون

   •          ایست قلبی

در صورتی که GDV درمان نشود، حیوان معمولاً در چند ساعت جان خود را از دست می‌دهد.

چه زمانی باید فوراً به کلینیک مراجعه کنم؟

در موارد زیر بدون هیچ معطلی حیوان را به اورژانس دامپزشکی برسان:

   •          شکم ناگهانی متورم و سفت شده

   •          حیوان سعی دارد استفراغ کند ولی نمی‌تواند

   •          بی‌قراری، بی‌حالی یا نفس‌نفس زدن

   •          لثه‌های رنگ‌پریده یا سرد شدن اندام‌ها

   •          هر مورد مشابه قبلی از نفخ یا GDV

🚨 یادآوری:

نفخ و پیچ‌خوردگی معده از مرگ‌بارترین اورژانس‌ها در سگ است. هر دقیقه تأخیر می‌تواند حیاتی باشد.

در صورت نیاز به احیا، ABC و CPR را انجام بده و همزمان حیوان را سریع به کلینیک برسان