مواد غذایی و سمی خطرناک برای سگ و گربه
حیوانات خانگی مانند سگ‌ها و گربه‌ها، همراهان باوفا و اعضای واقعی خانواده‌های ما هستند. آن‌ها دنیایی از انرژی، محبت و بازیگوشی را به خانه می‌آورند. اما درست به همین دلیل، ممکن است به‌صورت ناخواسته با خوردن یا لمس کردن مواد غذایی یا شیمیایی خاص، در معرض خطر مسمومیت قرار گیرند.
در واقع بسیاری از مواد غذایی که برای انسان‌ها کاملاً بی‌ضرر هستند، برای حیوانات می‌توانند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشند.
درک اهمیت این موضوع تنها مربوط به دامپزشکان نیست؛ هر صاحب حیوان خانگی باید آگاه باشد که چه چیزهایی می‌تواند به حیوانش آسیب بزند. حتی مقدار کمی از بعضی مواد، مثل شکلات یا پیاز، قادر است در مدت کوتاهی باعث آسیب جدی به اندام‌های حیاتی مانند کلیه، کبد و قلب شود.
این آگاهی نه‌تنها باعث نجات جان حیوانات می‌شود، بلکه مانع از هزینه‌های سنگین درمان و نگرانی‌های احساسی برای صاحبان حیوانات نیز خواهد بود.
بر اساس گزارش‌های دامپزشکی، بیش از ۶۰٪ موارد مسمومیت خانگی حیوانات به دلیل مصرف مواد غذایی انسانی است؛ به همین خاطر دانستن فهرست مواد سمی و علائم خطرناک، نخستین گام در پیشگیری است.
پیشنهاد مطالعه:
مقاله‌ی ۵ راه برای تضمین سلامت حیوان خانگی شما
می‌تواند در کنار این مطلب، راهنمایی جامع برای پیشگیری از خطرات خانگی باشد.
مواد غذایی خطرناک برای پت ها
۱. انگور و کشمش
در نگاه اول، انگور و کشمش میان‌وعده‌هایی سالم و بی‌خطر به نظر می‌رسند. اما در دنیای حیوانات خانگی، این دو از خطرناک‌ترین خوراکی‌ها هستند. پژوهش‌های متعدد نشان داده‌اند که حتی مقدار کمی از انگور یا کشمش (مثلاً چند دانه انگور یا نصف قاشق کشمش) می‌تواند باعث نارسایی حاد کلیه در سگ‌ها شود.
علت علمی:
هنوز به‌طور کامل مشخص نشده که کدام ماده در انگور موجب مسمومیت می‌شود، اما به نظر می‌رسد ترکیبات فنولی و متابولیت‌های خاصی در آن باعث اختلال در عملکرد کلیه‌ها می‌شوند.
علائم اولیه:
- استفراغ و بی‌قراری
- بی‌اشتهایی
- اسهال
- بی‌حالی یا خواب بیش از حد
علائم پیشرفته:
در مواردی که درمان به تأخیر می‌افتد، حیوان دچار کاهش شدید ادرار یا بی‌ادراری کامل می‌شود. این وضعیت معمولاً ظرف ۴۸ ساعت منجر به نارسایی کلیه و مرگ می‌گردد.
اقدام فوری:
اگر حیوانتان حتی مقدار کمی انگور یا کشمش خورده است، فوراً با دامپزشک تماس بگیرید. القای استفراغ فقط با دستور دامپزشک انجام شود. در مراحل اولیه، شست‌وشوی معده و درمان حمایتی با سرم می‌تواند نجات‌بخش باشد.
پیشنهاد مرتبط:
مقاله‌ی چگونه بفهمیم حیوان خانگی ما درد دارد؟
به شما کمک می‌کند نشانه‌های ظریف ناراحتی یا درد ناشی از مسمومیت را تشخیص دهید.
۲. پیاز، سیر و تره
پیاز و سیر از جمله خوراکی‌هایی هستند که تقریباً در تمام غذاهای ما وجود دارند، اما برای حیوانات خانگی بسیار خطرناک‌اند. حتی پودر سیر یا پیاز خشک‌شده در غذا نیز می‌تواند باعث مسمومیت شود.
علت علمی:
این مواد حاوی ترکیباتی به نام تیوسولفات و سولفوکسیدها هستند که باعث تخریب غشاء گلبول‌های قرمز و بروز بیماری کم‌خونی همولیتیک می‌شوند.
مقدار خطرناک:
مصرف تنها ۵ گرم پیاز به ازای هر کیلوگرم وزن بدن سگ می‌تواند باعث بروز علائم مسمومیت شود. گربه‌ها بسیار حساس‌تر هستند.
علائم بالینی:
- استفراغ و بی‌اشتهایی
- ضعف، بی‌حالی، تنگی نفس
- لثه‌های زرد یا سفید
- ادرار تیره‌رنگ یا قهوه‌ای
پیشگیری:
هرگز غذای انسانی حاوی سیر یا پیاز (حتی در مقادیر کم) را به حیوان ندهید.
بسیاری از غذاهای آماده یا سوپ‌های خانگی دارای ادویه و سیر هستند، پس همیشه برچسب ترکیبات را بررسی کنید.
نکته مهم:
بعضی از صاحبان حیوانات تصور می‌کنند که سیر در مقدار کم به عنوان “ضد انگل طبیعی” مفید است؛ این باور نادرست است و هیچ شواهد علمی مبنی بر ایمنی مصرف آن وجود ندارد.
۳. شکلات و کاکائو
شکلات شاید یکی از محبوب‌ترین خوراکی‌های انسان باشد، اما برای سگ‌ها و گربه‌ها به‌شدت خطرناک است. علت این خطر وجود ماده‌ای به نام تئوبرومین است که در کنار کافئین، باعث تحریک بیش از حد سیستم عصبی و قلبی حیوان می‌شود.
هر چه شکلات تیره‌تر باشد، میزان تئوبرومین در آن بیشتر است. به همین دلیل شکلات تلخ یا خالص، به‌مراتب سمی‌تر از شکلات شیری است.
علائم اولیه مسمومیت شکلات:
- استفراغ و اسهال
- تشنگی و بی‌قراری
- افزایش دمای بدن و ضربان قلب
- نفس‌نفس زدن شدید یا لرزش بدن
در موارد شدیدتر، حیوان ممکن است دچار تشنج، بی‌هوشی یا حتی مرگ ناگهانی شود. اثرات مسمومیت معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ساعت پس از خوردن شکلات ظاهر می‌شوند.
پیشگیری و اقدام سریع:
اگر حیوان شما به هر مقدار شکلات دسترسی پیدا کرد، بلافاصله با دامپزشک تماس بگیرید. نباید منتظر بمانید تا علائم ظاهر شوند. درمان سریع شامل القای استفراغ، شست‌وشوی معده و تزریق داروهای حمایتی است.
برای اطلاعات بیشتر درباره شناسایی علائم هشداردهنده بیماری‌های خطرناک در حیوانات، مقاله ۷ علامت هشداردهنده سرطان در حیوانات خانگی را بخوانید.
۴. آدامس و خوراکی‌های حاوی زایلیتول
زایلیتول نوعی شیرین‌کننده مصنوعی است که در بسیاری از محصولات بدون قند مانند آدامس، شکلات رژیمی، شیرینی‌ها، دهان‌شویه و حتی خمیر دندان یافت می‌شود. در حالی که برای انسان بی‌ضرر است، برای سگ‌ها (و تا حدی گربه‌ها) به‌شدت سمی است.
دلیل علمی:
زایلیتول در بدن حیوان باعث ترشح سریع انسولین می‌شود. در نتیجه، سطح قند خون حیوان به‌طور ناگهانی افت می‌کند و ممکن است دچار هیپوگلیسمی حاد شود. اگر میزان مصرف بالا باشد، زایلیتول می‌تواند باعث نارسایی کبدی نیز شود.
علائم مسمومیت با زایلیتول:
- ضعف و بی‌حالی
- از دست دادن تعادل
- لرزش و تشنج
- در موارد شدید، بی‌هوشی یا مرگ
در چنین حالتی باید فوراً به دامپزشک مراجعه کرد. درمان معمولاً شامل تزریق گلوکز و مراقبت‌های حمایتی در بیمارستان دامپزشکی است.
مطالعه مرتبط:
برای درک بهتر تأثیر مواد سمی غذایی، مقاله سمّیت گیاهان خانگی برای حیوانات خانگی را بخوانید. این مطلب نیز به شما کمک می‌کند از خطرات پنهان محیط خانه آگاه شوید.
مواد شیمیایی خطرناک برای حیوانات خانگی
در کنار مواد غذایی، برخی مواد شیمیایی و خانگی نیز می‌توانند تهدیدی جدی برای سلامتی حیوانات باشند. حتی مقدار کمی از آن‌ها ممکن است باعث آسیب دائمی به اندام‌ها شود.
۵. سموم حشره‌کش و جونده‌کش
سموم مورد استفاده برای از بین بردن حشرات و موش‌ها معمولاً حاوی ترکیبات فسفره یا ضد انعقادی هستند که با عملکرد طبیعی خون حیوان تداخل دارند.
علائم شامل استفراغ، لرزش، بی‌قراری، و در موارد شدید خون‌ریزی داخلی یا تشنج است.
در صورت شک به مصرف این مواد، هرگز نباید منتظر بمانید. درمان فوری دامپزشکی می‌تواند تنها راه نجات باشد.
۶. ضد یخ (اتیلن گلیکول)
یکی از خطرناک‌ترین مواد برای حیوانات خانگی است. مزه‌ی شیرین آن باعث می‌شود حیوانات به خوردنش ترغیب شوند، اما حتی چند میلی‌لیتر از آن می‌تواند باعث نارسایی حاد کلیه شود.
علائم اولیه شامل استفراغ، بی‌قراری، و افزایش تشنگی است. چند ساعت بعد، حیوان بی‌حال و بی‌ادرار می‌شود و در نهایت ممکن است جان خود را از دست دهد.
پیشنهاد مفید:
مطالعه‌ی مقاله صداهای غیرعادی معده در سگ‌ها
به شما کمک می‌کند مشکلات گوارشی مرتبط با مسمومیت را سریع‌تر تشخیص دهید.
۷. مواد روان‌گردان و داروهای انسانی
مصرف داروهای انسانی مثل استامینوفن، ایبوپروفن و داروهای آرام‌بخش برای حیوانات می‌تواند مرگ‌بار باشد.
استامینوفن در گربه‌ها، حتی با مصرف کمتر از نیم قرص، موجب آسیب شدید کبدی و نارسایی تنفسی می‌شود.
همچنین، مصرف تصادفی ماریجوانا یا محرک‌هایی مثل کوکائین می‌تواند باعث بی‌هوشی، حملات عصبی و مرگ گردد.
۸. سایر مواد خطرناک
در خانه و محیط‌های روزمره، بسیاری از موادی که شاید بی‌خطر به نظر برسند، در واقع برای حیوانات خانگی بسیار سمی و مرگ‌بار هستند. برخی از این مواد حتی در مقادیر بسیار کم، اثرات شدیدی بر سیستم عصبی، گوارشی یا کبدی دارند.
نفتالین (گلوله‌های ضد بید)
نفتالین معمولاً برای دور نگه داشتن حشرات از لباس‌ها استفاده می‌شود، اما برای سگ‌ها و گربه‌ها سمی است. مصرف حتی مقدار اندک آن می‌تواند باعث آسیب به گلبول‌های قرمز، استفراغ، بی‌حالی و در موارد شدید، نارسایی کبدی شود. حیواناتی که با بوی نفتالین در تماس مداوم هستند نیز ممکن است دچار مسمومیت تنفسی شوند.
خمیر ترش و خمیر حاوی مخمر
خمیر نان تازه یا خمیرهای دارای مخمر، در معده حیوان تخمیر می‌شوند و گاز و الکل تولید می‌کنند. این فرآیند می‌تواند منجر به نفخ شدید، پیچ‌خوردگی معده، و مسمومیت الکلی شود. علائم شامل تورم شکم، استفراغ، بی‌قراری و بی‌حسی است.
اگر حیوانتان خمیر خام خورد، فوراً با دامپزشک تماس بگیرید و از القای استفراغ بدون راهنمایی متخصص خودداری کنید.
الکل و اتانول
نوشیدنی‌های الکلی، محصولات حاوی الکل (مانند عطر، دهان‌شویه و پاک‌کننده‌ها) همگی برای حیوانات خطرناک‌اند. مصرف آن‌ها می‌تواند باعث استفراغ، کاهش دمای بدن، بی‌هوشی و حتی کما شود. گربه‌ها به‌ویژه در برابر اتانول بسیار حساس هستند.
گیاهان سمی خانگی
بسیاری از صاحبان حیوانات از خطرات گیاهان آپارتمانی بی‌اطلاع‌اند. گیاهانی مانند لاله، دیفن باخیا، زنبق، نرگس و آنتوریوم می‌توانند باعث مسمومیت شدید شوند. این گیاهان حاوی ترکیباتی هستند که باعث التهاب دهان، تورم زبان، استفراغ و در مواردی نارسایی کلیه می‌شوند.
برای آشنایی کامل‌تر با گیاهان خطرناک و روش‌های پیشگیری از مسمومیت گیاهی، پیشنهاد می‌شود مقاله
سمّیت گیاهان خانگی برای حیوانات خانگی را از بلاگ پتورا بخوانید.
علائم عمومی مسمومیت در سگ و گربه
مسمومیت در حیوانات بسته به نوع ماده، مقدار مصرف و وضعیت جسمی حیوان می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت پس از تماس ظاهر شود. شناخت این علائم می‌تواند جان حیوان را نجات دهد.
|
دسته علائم |
توضیحات |
نشانه‌های مرتبط |
|
گوارشی |
بیشترین واکنش بدن حیوان به مواد سمی است. |
استفراغ، اسهال، بی‌اشتهایی، نفخ، دل‌درد |
|
عصبی |
مواد سمی می‌توانند سیستم عصبی را مختل کنند. |
لرزش، بی‌تعادلی، تشنج، بی‌هوشی |
|
تنفسی و قلبی |
برخی سموم باعث اختلال در اکسیژن‌رسانی می‌شوند. |
تنگی نفس، تنفس سریع، ضربان نامنظم، کبودی لثه |
|
کلیوی و کبدی |
مسمومیت‌های مزمن در این اندام‌ها تجمع پیدا می‌کند. |
تشنگی زیاد، کاهش ادرار، زردی چشم و پوست |
|
پوستی |
در تماس مستقیم با سموم یا گیاهان سمی ظاهر می‌شود. |
قرمزی، تاول، خارش، ریزش مو |
اگر حتی یکی از این علائم را مشاهده کردید، هرگز منتظر نمانید تا شدت بگیرد.
اولین قدم، تماس فوری با دامپزشک و توضیح دقیق ماده‌ی مصرفی، زمان، و میزان تقریبی آن است.
برای یادگیری نشانه‌های اولیه درد و ناراحتی در حیوانات، مقاله
چگونه بفهمیم حیوان خانگی ما درد دارد؟ را در بلاگ پتورا مطالعه کنید.
پیشگیری و اقدامات لازم برای حیوانات خانگی
پیشگیری همیشه بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. در مورد مسمومیت حیوانات، اقدامات ساده‌ای می‌تواند جان آن‌ها را نجات دهد.
۱. دور نگه داشتن مواد خطرناک
تمام مواد غذایی و شیمیایی مضر باید در کابینت‌های دربسته و دور از دسترس حیوانات نگهداری شوند. حیوانات کنجکاو به‌راحتی می‌توانند سطل زباله را باز کنند یا روی میز بپرند، پس مکان‌های ذخیره‌سازی اهمیت زیادی دارد.
۲. آموزش اعضای خانواده
به‌ویژه در خانواده‌هایی با کودکان، لازم است آموزش داده شود که خوراکی یا دارویی را به حیوان ندهند، حتی اگر تصور می‌کنند "کم است و ضرری ندارد". بسیاری از مسمومیت‌ها ناشی از ناآگاهی است، نه بی‌احتیاطی عمدی.
۳. بررسی گیاهان، داروها و مواد خانگی
اگر از گیاهان تزئینی در منزل استفاده می‌کنید، نام علمی آن‌ها را جستجو کنید تا از بی‌ضرر بودنشان مطمئن شوید. همچنین داروها، سموم و پاک‌کننده‌ها باید در قفسه‌های قفل‌دار نگهداری شوند.
۴. ویزیت‌های دوره‌ای دامپزشکی
برخی مواد سمی در بدن حیوان انباشته می‌شوند و اثرات تدریجی دارند. با انجام چکاپ‌های دوره‌ای، دامپزشک می‌تواند مشکلات کلیوی یا کبدی را قبل از پیشرفت شناسایی کند.
۵. اقدام فوری هنگام مسمومیت
هرگز در خانه اقدام به درمان خودسرانه نکنید. برخی روش‌های سنتی مانند دادن شیر یا نمک می‌تواند شرایط را بدتر کند. در صورت مشاهده علائم، مستقیماً با کلینیک دامپزشکی تماس بگیرید.
در اپلیکیشن پتورا می‌توانید به‌صورت آنلاین با دامپزشک مشورت کرده یا نوبت حضوری رزرو کنید.
پتورا؛ همراه مطمئن شما در مراقبت از حیوانات خانگی
پتورا به عنوان یک پلتفرم تخصصی دامپزشکی، به صاحبان حیوانات خانگی کمک می‌کند تا اطلاعات علمی، خدمات درمانی و راهنمایی‌های کاربردی را همیشه در دسترس داشته باشند.
از مشاوره آنلاین دامپزشکی گرفته تا مقالات آموزشی درباره تغذیه، واکسیناسیون و بیماری‌های رایج، پتورا با هدف افزایش آگاهی و بهبود سلامت حیوانات طراحی شده است.
اگر نگران رژیم غذایی، رفتار یا نشانه‌های بیماری در حیوان خود هستید، می‌توانید از طریق اپلیکیشن پتورا به‌صورت فوری با دامپزشکان متخصص ارتباط بگیرید.
برای مطالعه مقالات مرتبط دیگر، پیشنهاد می‌شود این موارد را از وب‌سایت پتورا ببینید:
- ۵ راه برای تضمین سلامت حیوان خانگی شما
- درک آلرژی‌ها در حیوانات خانگی
- علائم هشداردهنده بیماری قلبی در حیوانات خانگی
سوالات متداول درباره مواد غذایی و مواد سمی خطرناک برای سگ و گربه
۱. آیا شکلات برای سگ‌ها واقعاً خطرناک است؟
بله. شکلات حاوی تئوبرومین و کافئین است که سیستم عصبی و قلب سگ را تحریک می‌کند. حتی مقدار کمی از شکلات تلخ می‌تواند باعث لرزش، تشنج یا مرگ شود. در صورت مصرف، فوراً به دامپزشک مراجعه کنید.
۲. آیا گربه‌ها می‌توانند پیاز یا سیر بخورند؟
خیر. پیاز، سیر و تره ترکیباتی دارند که باعث تخریب گلبول‌های قرمز می‌شوند و منجر به کم‌خونی همولیتیک می‌گردند. این مواد حتی در مقادیر کم هم سمی هستند.
۳. اگر سگم انگور یا کشمش خورد، چه کنم؟
انگور و کشمش باعث نارسایی حاد کلیه در سگ‌ها می‌شوند. علائم اولیه شامل بی‌حالی، استفراغ و قطع ادرار است. هرگز منتظر بروز علائم نمانید و بلافاصله با دامپزشک تماس بگیرید.
۴. آیا خمیر نان خام برای حیوانات مضر است؟
بله. خمیر نان خام در معده تخمیر شده و گاز و الکل تولید می‌کند که باعث نفخ، درد شدید و حتی پارگی معده می‌شود. در چنین مواردی، فوراً حیوان را به کلینیک دامپزشکی ببرید.
۵. چه مقدار شکلات برای گربه خطرناک است؟
حتی مقدار بسیار کم (مثلاً چند گرم شکلات تلخ) برای گربه خطرناک است. گربه‌ها متابولیسم تئوبرومین را ندارند و دچار مسمومیت شدید می‌شوند.
۶. آیا مصرف الکل یا مواد حاوی اتانول برای حیوانات خانگی خطرناک است؟
کاملاً خطرناک است. الکل باعث کاهش دمای بدن، بی‌هوشی، افت فشار و نارسایی ارگان‌ها می‌شود. حیوانات خانگی هیچ میزان مجازی از مصرف الکل ندارند.
۷. اگر حیوانم مواد شوینده یا ضدیخ خورد چه کار کنم؟
به هیچ وجه استفراغ را القا نکنید. این مواد می‌توانند باعث سوختگی شدید مری و معده شوند. حیوان را فوراً نزد دامپزشک ببرید و ظرف ماده مصرف‌شده را هم همراه داشته باشید تا پزشک ترکیب شیمیایی را بررسی کند.
۸. علائم اولیه مسمومیت در حیوانات خانگی چیست؟
استفراغ، اسهال، بی‌حالی، لرزش، تغییر رنگ لثه و تنفس غیرطبیعی از علائم اصلی مسمومیت هستند. گاهی حیوان ممکن است پنهان شود یا از تماس اجتناب کند؛ این هم نشانه‌ای هشداردهنده است.
۹. آیا زایلیتول فقط در آدامس وجود دارد؟
خیر. زایلیتول در محصولات دیگری مانند شیرینی‌های رژیمی، خمیر دندان و حتی کره بادام‌زمینی وجود دارد. این ماده باعث افت شدید قند خون در سگ‌ها می‌شود و ممکن است منجر به کما یا مرگ گردد.
۱۰. چطور می‌توان از مسمومیت حیوان خانگی جلوگیری کرد؟
با رعایت چند نکته ساده:
- مواد غذایی و داروها را در قفسه‌های بسته نگه دارید.
- از نگهداری گیاهان سمی در خانه خودداری کنید.
- به اعضای خانواده درباره مواد خطرناک آموزش دهید.
- در صورت تردید، از خدمات مشاوره دامپزشکی آنلاین مانند پتورا استفاده کنید.
